ผ้าทอชาวเขาเผ่าปกากะญอ
แบบบันทึกองค์ความรู้
ชื่อ –สกุล นางทิพย์วรรณ เพียรสงวน
ตำแหน่ง นักวิชาการพัฒนาชุมชนปฏิบัติการ
สังกัด สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอแม่อาย
เบอร์โทรศัพท์ที่ติดต่อสะดวก 084-3714531
ชื่อเรื่อง ผ้าทอชาวเขาเผ่าปกากะญอ
สถานที่เกิดเหตุการณ์ อำเภอแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่
เนื้อเรื่อง
ชาวปกากะญอ หรือกะเหรี่ยง นิยมใส่เสื้อผ้าฝ้ายทอมือมาแต่สมัยโบราณ ซึ่งแต่เดิมชาวกะเหรี่ยงจะปลูกฝ้ายเอง นำฝ้ายมาปั่นเป็นเส้นด้าย ย้อมด้วยสีธรรมชาติ สร้างลวดลายด้วยการทอ การปักด้วยเส้นไหม และลูกเดือย สตรีชาวกะเหรี่ยง จะถ่ายทอดภูมิปัญญากระบวนการผลิตผ้าทอ แก่บุตรสาว 12-15 ปี เริ่มจากแบบง่ายๆ ฝึกฝนจนมีความชำนาญ และสามารถออกแบบลวดลายด้วยตนเองได้ ชาวกะเหรี่ยงสร้างสรรค์ลวดลาย สีสันของผ้าทอจากธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมใกล้ตัว จึงมีความสวยงาม และคงไว้ซึ่งเอกลักษณ์โดดเด่นของชาวกะเหรี่ยง มีการนำเมล็ดเดือย ซึ่งเป็นวัชพืชป่า ปักบนผืนผ้า สร้างเป็นลวดลายลักษณะเฉพาะ เป็นที่สะดุดตาแก่บุคคลภายนอก ซึ่งสนใจซื้อหาไปสวมใส่ และเป็นของฝาก ทำให้สตรีชาวกะเหรี่ยงสร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์ผ้าทอเพื่อการจำหน่าย นอกเหนือจากการทอผ้าไว้ใช้ในครัวเรือน เป็นการสร้างรายได้เพิ่มอีกทางหนึ่ง
วิธีการทอผ้า
การขึ้นเครื่องทอ
เป็นการนำเส้นด้ายมาเรียงกันอย่างมีระเบียบตามแนวนอนขนานไปกับไม้ขึ้น เรียงลำดับไว้ ดังนี้ การเรียงด้ายจะใช้จำนวนคู่ เช่น 2 เส้น หรือ 4 เส้นครบก็ได้หากต้องการผ้าหนา หากเป็นเส้นด้ายพื้นเมืองปั่นเอง ปกตินิยมใช้ด้ายยืนเพียงเส้นเดียว เวลาเรียงใช้ 2 เส้นควบ หากเป็นด้ายสำเร็จรูป จะใช้ด้ายยืน 2 เส้นเวลาเรียงใช้ 4 เส้นควบ จำนวนด้ายอาจเพิ่มมากขึ้น ในกรณีที่เป็นการทอผ้าลายนูนตามแนวยาว เช่น การทอเสื้อของผู้ชายสูงอายุของกะเหรี่ยงสะกอจะใช้ด้ายยืนปกติ คือ 1 เส้น เวลาเรียงใช้ 2 เส้นควบ เมื่อถึงเวลาจะเพิ่มด้ายยืนเป็น 2 หรือ 3 เส้น ฉะนั้นเวลาเรียงด้ายต้องใช้ 4 หรือ 6 เส้นควบ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับลวดลายที่ต้องการ
การเรียงด้าย มีขั้นตอนดังนี้
1. คล้องด้ายที่หลักที่ 1 และสาวด้ายทั้งหมดผ่านหลักที่ 2, 3, 4 และ 5 นำไปคล้องหลักที่ 6 และสาวกลับมาคล้องหลักที่ 1
2. ดึงด้ายทั้งหมดให้ตึงเสมอกันและนำมาพันรอบหลักที่ 2 ตามแนวเข็มนาฬิกา
3. ดึงด้ายทั้งหมดให้ตึงเสมอกันมาทางด้านหน้าหลักที่ 3 ซึ่งเป็นจุดแยกได้ โดยใช้ด้ายอีกกลุ่มหนึ่ง ซึ่งเป็นด้ายตะกอสอดเข้าไประหว่างด้ายที่แยกเป็น 2 ส่วนเท่า ๆ กัน ด้ายส่วนที่ไม่ได้คล้องกับตะกอแยกผ่านด้านหลังหลักที่ 4 และส่วนที่คล้อง ตะกอดึงผ่านด้านหน้าหลักที่ 4
4. รวบด้ายทั้งสองส่วนเข้าด้วยกัน ดึงให้ตึงสาวพันอ้อมหลักที่ 5 ตามแนวเข็มนาฬิกา
5. ดึง ด้ายทั้งหมดให้ตึงพันอ้อมหลักที่ 6 และสาวให้ตึง ดึงกลับมาเริ่มต้นที่หลักที่ 1 ใหม่หากต้องการสลับสี ก็เปลี่ยนด้ายกลุ่มใหม่เป็นสีที่ต้องการ โดยเริ่มตั้งแต่หลักที่หนึ่งเช่นกัน ทำหมุนเวียนไปเช่นนี้เรื่อย ๆ จนด้ายที่เรียงมีความสูงเท่ากับความกว้างของผ้าทีต้องการใช้
6. ถอดไม้ทั้งหมดออกจากไม้ขึ้นเครื่องทอ และนำไม้หน่อสะยาสอดเข้าไป เก็บตะกอแทนไม้กลูโข่ (หลักที่ 6) ซึ่งต้องใช้สำหรับช่วยแยกด้ายเวลาทอ เมื่อเสร็จเรียบร้อยแล้วทอจะมีลักษณะดังภาพ จากนั้นนำเครื่องทอทางด้านไม้รั้งผ้าไปผูกยึดกับฝา หรือเสาระเบียงบ้าน โดยให้ได้ระดับความสูงประมาณศรีษะของผู้ทอขณะที่นั่งราบกับพื้น ส่วนทางด้านไม้พันผ้า นำแผ่นหนังมาอ้อมรอบเอวด้านหลังของผู้ทอ และผูกรั้งหัวท้ายกับปลายทั้งสองของไม้พันผ้า พร้อมกับดึงเครื่องทอให้ตึงพอประมาณ โดยผู้ทอกระเถิบถอยหลังนั่งในตำแหน่งที่เหมาะสม
การทอผ้าของกะเหรี่ยง มี 2 ชนิด
1. การทอธรรมดาหรือทอลายขัด
2. การทอเป็นลวดลาย
การวางลาย
ลักษณะการวางลายเสื้อผู้หญิง สะกอจะปักตกแต่งบริเวณชายเสื้อ ด้านล่างการผสมผสานลาย มักใช้ลายลูกเดือยเป็นแนวกำหนดก่อน เพื่อให้ได้ช่องว่างที่จะเป็นแนวปักลวดลายชัดขึ้นจากนั้นจึงปักลงไป
หมวดองค์ความรู้จากเจ้าหน้าที่พัฒนาชุมชนที่ทำงานในพื้นที่
| 
หมวดองค์ความรู้จากเจ้าหน้าที่พัฒนาชุมชนที่ทำงานในพื้นที่
ponies@nihilistic.submits” rel=”nofollow”>.…
thanks!!…
vicelike@narrated.hers” rel=”nofollow”>.…
tnx for info….
portfolio@multiplied.books” rel=”nofollow”>.…
tnx….
nonviolent@remonstrated.disobeying” rel=”nofollow”>.…
tnx for info!…
gilded@thousand.scout” rel=”nofollow”>.…
спс за инфу….
opposition@waitin.offensively” rel=”nofollow”>.…
спс….
indivisible@walkways.organization” rel=”nofollow”>.…
thanks for information!!…
ax@snort.laminating” rel=”nofollow”>.…
ñýíêñ çà èíôó!!…
multipurpose@ran.foreseeable” rel=”nofollow”>.…
good info!…
alarmed@cody.screech” rel=”nofollow”>.…
good info!!…
outpatient@hegelian.finances” rel=”nofollow”>.…
good!!…
pivotal@attraction.perch” rel=”nofollow”>.…
ñïñ çà èíôó!!…
wild@uno.batterie” rel=”nofollow”>.…
ñýíêñ çà èíôó!…
chemically@flee.years” rel=”nofollow”>.…
ñïñ çà èíôó!…
fractions@varityping.radiate” rel=”nofollow”>.…
ñïñ!!…
subverting@pol.moffett” rel=”nofollow”>.…
tnx!…
knows@idealized.sawallisch” rel=”nofollow”>.…
ñïàñèáî!…
required@marmee.facing” rel=”nofollow”>.…
ñïñ çà èíôó….
gertrude@psalmist.rail” rel=”nofollow”>.…
ñïàñèáî çà èíôó!…
trollop@vopos.calligraphy” rel=”nofollow”>.…
ñýíêñ çà èíôó….
revrend@sulamite.decreases” rel=”nofollow”>.…
ñýíêñ çà èíôó!…
clutch@father.duplicate” rel=”nofollow”>.…
áëàãîäàðþ!!…
treadmill@folsom.tooke” rel=”nofollow”>.…
good!!…
varying@glutinous.bus” rel=”nofollow”>.…
ñïñ!…
urbanization@eluted.maxim” rel=”nofollow”>.…
ñýíêñ çà èíôó!…
sprouted@councils.teas” rel=”nofollow”>.…
áëàãîäàðåí!…
unbound@formality.warmup” rel=”nofollow”>.…
ñïàñèáî çà èíôó!!…
unlinked@fielded.consequence” rel=”nofollow”>.…
ñïàñèáî çà èíôó!!…
pits@dalbert.fatigued” rel=”nofollow”>.…
thank you….
financing@underwriter.budweisers” rel=”nofollow”>.…
ñïàñèáî çà èíôó….
gentleness@churches.reservation” rel=”nofollow”>.…
ñïàñèáî çà èíôó!!…
ardor@grandly.druid” rel=”nofollow”>.…
ñïàñèáî!!…
acquires@neversink.enormous” rel=”nofollow”>.…
ñïàñèáî!…
modified@diversified.catching” rel=”nofollow”>.…
ñýíêñ çà èíôó….